صرافی‌ها با توجه به کاربردهایی که دارند به دو دسته اصلی متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم‌بندی می‌شوند. در واقع تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز در عملکرد آنها است که می‌توانیم عملکرد صرافیهای متمرکز را به فعالیت بانک‌ها تشبیه کرد؛ یعنی تمامی عملیات‌ها در یک مکان متمرکز و توسط خود صرافی‌ها انجام می‌شوند. درمقابل صرافیهای غیرمتمرکز وجود دارند؛ کار آنها به‌گونه‌ای است که مبادلات توسط خود کاربران انجام شده و هیچ نهاد یا سازمانی نظارت آنها را بر عهده ندارد. حال اگر برای شما سوال پیش آمده که تفاوت صرافی متمرکز و غیرمتمرکز در چیست؟ در ادامه بیشتر به پاسخ این سوال خواهیم پرداخت؛ با ما همراه باشید.
صرافی متمرکز چیست؟
صرافیهای متمرکز به‌دلیل پیروی از یک‌سری قوانین و مقررات، نظارت شخص یا شرکت‌های ثالث بر روی دارایی‌ها و معاملات از امنیت خوبی برخوردار است. به‌همین دلیل صرافیهای متمرکز توانسته‌اند در میان سرمایه‌گذاران رمز ارزهای دیجیتالی جایگاه خود را تثبیت کنند.
صرافی متمرکز چه مزایایی دارد؟
کمی قبل‌تر با نحوه‌ی کار صرافیهای متمرکز آشنا شدید، حال قصد داریم بیشتر در مورد مزایای آن صحبت کنیم. این صرافی به‌دلیل ارائه امکانات بیشتر به کاربران، نیاز به مجوز برای راه‌اندازی، نظارت قانونی، برخورداری از حجم نقدینگی بالا، سرعت زیاد پردازش در انجام معاملات توانسته تا در میان کاربران محبوبیت بسیاری را به‌دست آورد.
صرافی غیرمتمرکز چیست؟
صرافیهای غیرمتمرکز ارزهای دیجیتالی با تفکر اینکه دارایی‌های دیجیتال ماهیتی غیرمتمرکز دارند، وارد این سیستم شدند. صرافیهای غیرمتمرکز با راه‌اندازی یک محیط بسیار هوشمند و بدون واسطه توانسته‌اند تا عامل واسطه را حذف کنند. معاملات انجام شده در این سیستم به‌وسیله‌ی قراردادهای هوشمند انجام می‌شوند؛ یعنی عامل واسطه‌ای که حذف شده توانایی نظارت و کنترل روی سرمایه کاربر را نخواهد داشت. سیستم همتا به همتا نام دیگری است که می‌توان برای صرافیهای غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال در نظر گرفت. از سویی دیگر انتخاب این سیستم برای کشورهایی که در لیست تحریمات بین‌المللی قرار دارند، فرصتی مناسب تلقی می‌شود.
صرافیهای غیرمتمرکز چه مزایایی دارند؟
برای مزایای صرافیهای غیرمتمرکز می‌توان به داشتن پیشرفته‌ترین حریم خصوصی، انجام معاملات توسط قراردادهای هوشمند و به‌صورت همتا به همتا، عدم نیاز به احراز هویت و ثبت‌نام، عدم امکان جعل یا دستکاری، توانایی کاربر برای داشتن تمامی اختیارات و کنترل‌ها، ایمنی و مقاومت بالا در برابر حمله هکرها، داشتن کارمزد پایین در معاملات و نیاز نداشتن به مجوز برای راه‌اندازی اشاره کرد.
بررسی عملکردهای صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
چگونه تفاوت‌هایی که میان صرافیهای متمرکز و غیرمتمرکز وجود دارند را متوجه شویم؟ با یک نگاه کلی به عملکرد توکن‌های صرافیهای غیرمتمرکز و متمرکز، متوجه تفاوت‌هایی که میان آنها وجود دارند خواهیم شد؛ دلیل این امر بازدهی توکن‌ها است، یعمی برخی از آنها رشد چندین هزار درصدی داشته و برخی دیگر را می‌توان گفت هیچ بازدهی نداشته‌اند. امروزه متوسط عملکرد پنج توکن برتر صرافیهای متمرکز ۵۴۸ درصد بوده که در میان آنها توکن‌های صرافی اف‌تی‌ایکس و بایننس کوین با داشتن بیش از ۱۰۰۰ درصد سود پیشتاز بودند. در صرافیهای غیرمتمرکز پنج توکن برتر حدود ۸۵۱ درصد سود داشتند که توکن پنکیک سواپ با رشد ۳۰۰۰ درصدی توانسته خود را به‌عنوان برترین توکن گروه معرفی کند.
سرمایه‌گذاری و بازدهی توکن صرافیهای مختلف در سال ۲۰۲۱ تشابه بیشتری داشتند، یعنی این سود ۳۸۶ درصد برای صرافی‌ها متمرکز و برای صرافیهای غیرمتمرکز حدود ۳۱۹ درصد بوده است. توجه داشته باشید صرافیهای غیرمتمرکز به بلوغ لازم نرسیده‌اند، اما هنوز برای رشد قدرت این سیستم جای امیدواری وجود دارد. در ادامه ما قصد داریم بیشتر به بررسی عملکردهای صرافی متمرکز و غیرمتمرکز در جنبه‌های مختلف بپردازیم؛ پس با ما همراه باشید.
کنترل
تفاوت صرافی‌ها از جنبه‌ی کنترل چگونه است؟ کنترل حساب دارایی‌های شما در صرافیهای متمرکز در اختیار شخص یا فرد ثالث یعنی مالک صرافی قرار دارد و اداره‌ی دارایی‌ها بر عهده آن فرد است؛ اما این قضیه برای صرافیهای غیرمتمرکز کاملاً متفاوت است. یعنی شخص کاربر تمامی کنترل حساب خود را بر عهده دارد و می‌تواند آنها را مدیریت کند.
امنیت
هنگام بررسی جنبه‌ی امنیت برای این دو صرافی، در می‌یابیم که صرافی غیرمتمرکز از امنیت بیشتری نسبت به صرافی متمرکز برخوردار است. دلیل این امر، خطر حمله‌ی هکرها به صرافیهای متمرکز است؛ یعنی آنها کلیدهای خصوصی که این سیستم برای دسترسی به سرمایه کاربران استفاده می‌کند را هک کرده و تمامی سپردها را از دسترس خارج کنند. البته در نظر داشته باشید که صرافیهای غیرمتمرکز نیز در معرض خطر هک شدن و از دست رفتن سرمایه افراد قرار دارند، اما در مقایسه با صرافی همتای خود این خطر کمتر است. مشکلات امنیتی باعث شده تا برخی از صرافیهای متمرکز به دنبال راهکاری برای مقابله با این خطرات باشند؛ این راهکار ارائه حساب غیرمتمرکز به مشتریان بود.
محبوبیت
هم‌اکنون محبوبیت صرافیهای متمرکز به‌دلیل قدمتی که دارند، در میان مردم بیشتر است. با اینکه صرافیهای غیرمتمرکز در زمینه‌ی کیف پول و حساب‌ها مزایای بیشتری دارند، اما متاسفانه محوبیبت آنها نزد مردم کمتر است. دلیل این امر را می‌توان ارائه‌ی زیرساخت و نقدینگی توسط صرافیهای متمرکز دانست.
کارمزد
صرافیهای متمرکز برای هزینه‌ی خدمات خود از کاربران کارمزد دریافت می‌کنند، دقت کنید این کارمزدها با توجه به قابلیت‌ها و ویژگی‌ها متفاوت هستند. از سویی دیگر صرافیهای غیرمتمرکز برای مطابقت سفارشات در بلاک چین کارمزدی بسیار کم یا صفر دارند اما به‌دلیل استفاده از قراردادهای هوشمند باید کارمزد بسیاری پرداخت کرد.
امکانات
در این جنبه از مقایسه باید بگوییم صرافیهای متمرکز از امکانات بیشتری نسبت به صرافیهای غیرمتمرکز برخوردار هستند. شما می‌توانید معاملات مارجین را برای ترید انجام داده و از ابزارهای مدیریتی و انواع مختلف سفارش پیشرفته استفاده کنید. همان‌طور که کمی قبل‌تر ذکر کردیم، صرافیهای غیرمتمرکز امکانات محدودتری دارند و در به کاربران خود معاملات مارجین را ارائه نمی‌دهند. البته ممکن است در آینده بتوانید شاهد ارائه امکانات بیشتری از سوی این سیستم باشیم.
قوانین و مقررات
از آنجایی که صرافیهای متمرکز تایع قوانین و مقررات تعیین شده هستند، در نتیجه نسبت به صرافیهای غیرمتمرکز قوانین بیشتری دارند. دلیل این امر نیاز داشتن پلتفرم‌های متمرکز به مجوز و پایبندی به قوانین نظارتی منطقه است. اما در مقابل، سیستم غیرمتمرکز مقررات خاصی نداشته و انجام آن به‌دلیل بلاک چین‌های توزیع شده با چالش‌های بسیاری همراه است؛ بدان معناست که حتی اگر این سیستم توسط دولت ممنوع شود، اما می‌تواند در مناطق مختلف فعالیت کند.
نقدینگی
به‌دلیل بیشتر بودن کاربران صرافیهای متمرکز نقدینگی آن به مراتب نسبت به همتای غیرمتمرکز خود بسیار بیشتر است؛ بنابراین اگر یک دارایی متقاضی داشته باشد، کاربران آن‌را خریداری کرده یا می‌فروشند. در این میان محبوبیت کمتر و زمان‌بر بودن تطبیق سفارش باعث شده تا پلتفرم غیرمتمرکز، نقدینگی کمتری نسبت به صرافی متمرکز داشته باشد.
سرعت
به‌طور معمول، صرافیهای متمرکز برای انجام سفارشات حدود ۱۰ میلی‌ثانیه زمان نیاز دارند، این موضوع در حالی است که انجام تطبیق سفارش و مبادله در صرافیهای غیرمتمرکز ۱۵ ثانیه زمان می‌برد. اما گاهی انجام یک سفارش می‌تواند یک دقیقه به طول بیانجامد که این زمان در مقایسه با پلتفرم‌های متمرکز بسیار قابل توجه است.
